İşitme kulak kepçesiyle toplanan seslerin, dış kulak kanalı ve orta kulağı geçerek iç kulağa iletilmesi, iç kulaktaki kokleada yer alan dış saçlı hücrelerin uyarılması ile vestibulokoklear (8.kraniyel) sinir kanalıyla temporal bölgede birincil işitsel kortekse iletilmesi ve ardından parietooksipitotemporal bölgede çözümlenmesi ile son bulan işlem dizisidir. bu işlem dizisinin herhangi bir yerinde meydana gelen hasarlar sonucu işitme kayıpları ortaya çıkabilmektedir. sağlıklı insan kulağı 20 – 20.000 hz aralığında sesleri yakalayabilmektedir. konuşma seslerimiz ise genel olarak 125 – 8.000 hz aralığında dağılım göstermektedir.
İşitme Yetersizliğinin Nedenleri
İşitme engeli vakalarının %95’inin doğum öncesinde, doğumda veya çocuk dili kazanmadan önce, %5’inin ise çocuk dili kazandıktan sonra oluştuğu bilinmektedir.
İşitme engelinin nedenlerini doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrası olarak sınıflandırabiliriz.
Doğum Öncesi Nedenler:
- Hamilelik döneminde annenin geçirdiği enfeksiyon veya hastalık (özellikle kızamıkcık, kabakulak, sarılık, toxoplasmosiz, Cytomegalovirus, Herpes simpleks…)
- Hamilelik döneminde annenin röntgen çektirmesi
- Hamilelik döneminde annenin ototoksik ilaç ve alkol kullanımı
- Hamilelik döneminde geçirilen kazalar
- Kan uyuşmazlığı
- Genetik faktörler
- Akraba evliliği
Doğum Anı Nedenler:
- Doğum sırasında meydana gelen komplikasyonlar (kordon dolanması, oksijensiz kalma …)
- Düşük doğum ağırlığı
- Erken doğum
- Bebekte kan değişimini gerektiren sarılık
- Doğum sırasında baş, boyun ve kulakta görülen zedelenme
Doğum Sonrası Nedenler:
- Orta veya iç kulak yapılarında zedelenme
- Çocukluk hastalıkları (havale, menenjit, kızamıkcık, kızıl…)
- 3 aydan fazla süren kronik orta kulak iltihabı (otit)
- Çocukluk yaralanmaları (kafatası kırıkları, çatlakları, baş veya kulaklara şiddetli darbe, çok yüksek sese maruz kalma ve zarar verecek şekilde kulağa sokulan cisimler)
Bunlara rağmen işitme yetersizliğinin nedeninin bilinemediği durumlar da vardır.
İŞİTME KAYBINA NEDEN OLAN RİSKLİ DURUMLAR
- Yeni doğan yoğun bakım ünitesinde 48 saat ya da daha fazla süre kalmasını gerektiren durumların olması,
- Ailede işitme kaybı hikayesinin olması,
- Kulağın herhangi bir bölümünün anormal olması,
- İşitme kaybına yol açan enfeksiyon hastalığının olması
- Ailenin ya da bakıcının işitme, konuşma, lisan veya diğer gelişim alanlarında (zihinsel, motor, sosyal) gecikmeden şüphelenmesi,
- Ailede işitme kaybına neden olan genetik bir hastalığın olması,
- Kafa travması,
- Sık tekrarlayan orta kulak enfeksiyonu olması,
- Kandaki bilüribin adı verilen maddenin dengesinin bozulması ve vücutta birikmesi sonucu sarılık oluşması,
- Bebeğin 2500 gramın altında doğumu,
- Bebeğin işitme kaybına neden olabilecek ilaç kullanımı,
- Hamilelikte annenin ilaç kullanımı,
- Apgar puanlarının (kas tonusu, kalp hızı, uyarılara cevap, cilt rengi ve solunumun) düşük olması,
Risk faktörlerinden bir yada daha fazlasını gösteren bebekler işitme taraması amacıyla yapılan testten geçebilirler. Ancak, 3 yaşına kadar her 6 ayda bir işitme testlerinin yapılması gereklidir.
İŞİTME KAYBI
Kulak, işitme siniri veya beyinde ortaya çıkan bir hastalık, sesin normalden daha az işitilmesine sebep olabilir. Yapılan testlerle, işitme kaybının derecesi belirlenir. İşitme kaybının dereceleri, uluslararası standartlara göre şu şekilde sınıflandırılmıştır.
-10 – 15 dB Normal İşitme
16 – 25 dB Çok hafif derecede işitme kaybı
26 – 40 dB Hafif derecede işitme kaybı
41 – 55 dB Orta derecede işitme kaybı
56 – 70 dB Orta-ileri derecede işitme kaybı
71 – 90 dB İleri derecede işitme kaybı
91 dB ve üstü Çok ileri derecede işitme kaybı
İŞİTME KAYIPLARININ SINIFLANDIRILMASI
1- İletim Tipi İşitme Kaybı: Okul çağı çocuklarında en yaygın olarak görülen işitme kaybı tipidir. Kulak kepçesi, dış kulak yolu, kulak zarı, orta kulak kemikçikleri ve kaslarında meydana gelen hastalıklar iletim tipi işitme kaybına neden olmaktadır. İletim tipi işitme kayıplarının nedenleri:
Dış Kulak Hastalıkları
- Doğuştan olan problemler
- Dış kulak yolu darlıkları
- Dış kulak yolu iltihapları
- Dış kulak yolu kiri
- Travmalar (Hasarlar)
- Tümörler
Orta Kulak Hastalıkları
- Doğumsal anomaliler
- Orta kulak enfeksiyonları
- Östaki tüpü hastalıkları
- Orta kulakta sıvı toplanması
- Orta kulakta kireçlenme
- Travmalar
- Tümörler
2- Sensörinöral İşitme Kaybı: İşime kaybı koklea ve/veya daha sonrasındaki bölgeleri içeriyorsa, sensörinöral işitme kaybıdır. Doğum öncesi (genetik nedenli, annenin hamilelikte kızamıkçık geçirmesi vb.), doğum anı (doğum travması, oksijensiz kalma, sarılık vb.) ve doğum sonrası (işitme kaybına neden olabilecek ilaç kullanımı, yüksek ateşli hastalık, enfeksiyonlar vb.) nedenlerle oluşabilmektedir. Sensörinöral işitme kayıplarının nedenleri:
İç Kulak Hastalıkları
- Doğumsal hastalıklar
- Genetik hastalıklar
- Enfeksiyonlar
- Meniere hastalığı
- Yaşlanmaya bağlı işitme kaybı
- İşitme kaybına neden olabilecek ilaç kullanımı
- Ani işitme kaybı
- Travmalar
- Gürültü
- Tümörler
- Diğer sistem hastalıkları
İşitme Siniri ve Beyin Hastalıkları
- Enfeksiyonlar
- Sinir sistemi hastalıkları
- Tümörler
3- Mikst (Karışık) Tip İşitme Kaybı: İletim ve sensörinöral işitme kayıplarının bir arada görülmesidir.
4- Santral İşitme Kaybı: Problem beynin korteks adı verilen bölgesindedir. İşitme kaybı olmayabilir, ancak konuşmayı ayırt etme becerisi ileri derecede bozulmuştur.
5- Fonksiyonel/Organik Olmayan İşitme Kaybı: Kişinin herhangi bir nedenle işitme kaybı var gibi davranması ya da gerçekten işitme kaybının olduğuna inanması ile ortaya çıkan durumdur. Bilinçli ve bilinçsiz olmak üzere iki şekilde sınıflandırılır. İşitme ile ilgili organların (kulak, beyindeki işitme merkezi gibi) belirtiler görülmemektedir.